Καταρχήν, ψυχοθεραπευτής ονομάζεται ένας επαγγελματίας: κοινωνικός λειτουργός, ψυχολόγος, ψυχίατρος, εκπαιδευτικός και γενικότερα κάποιος που έχει σπουδάσει ανθρωπιστικές επιστήμες, αφού ολοκληρώσει περαιτέρω εκπαίδευση σε κάποια από τίς μεθόδους ψυχοθεραπείας, σε αναγνωρισμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα.

Υπάρχουν πολλές μέθοδοι ψυχοθεραπείας. Ονομάζονται αλλιώς Σχολές ή Προσεγγίσεις. Στα τέλη του 19^ου αιώνα και στις αρχές του 20^ου σχεδόν η μόνη Σχολή Ψυχοθεραπείας ήταν η Ψυχανάλυση του S. Freud. Πολλοί ταυτίζουν ακόμα και σήμερα την ψυχοθεραπεία με την Ψυχανάλυση. Συχνά, στον κινηματογράφο ή σε τηλεοπτικές σειρές οι όροι counseling ή therapy  μεταφράζονται ως Ψυχανάλυση, το λιγότερο από άγνοια των μεταφραστών. Από την Ψυχανάλυση και πέραν αυτής, αναπτύχθηκε ένα ευρύ φάσμα άλλων προσεγγίσεων όπως: η Γιουγκιανή Σχολή ή Αναλυτική Ψυχολογία (C.G. Jung), η Αντλεριανή Σχολή ή Ατομική Ψυχολογία (Α. Αdler), η Σωματική Ψυχοθεραπεία ή Νευροφυτοθεραπεία (W. Reich), το Ψυχόδραμα (J. Moreno), o Συμπεριφορισμός (J. Watson, B. Skinner, κ.ά.), η Προσωποκεντρική ή Πελατοκεντρική Θεραπεία (C. Rogers), H Προσέγγιση Γκεστάλτ ή Θεραπεία Gestalt (F. Perls & L. Perls, P. Goodman, κ.ά.), η Συστημική Ψυχοθεραπεία (G. Bateson, κ.ά.), διάφορες μορφές Υπαρξιακής Ψυχοθεραπείας (R. Laing, R. May, I. Yalom, κ. ά), κ. ο. κ.

Μια Σχολή Ψυχοθεραπείας δημιουργείται και εξελίσσεται, με βάση τις απαντήσεις που δίνουν οι ιδρυτές, και μετέπειτα οι συνεχιστές, σε ορισμένα θεμελιώδη ερωτήματα:

1.  Ποιά είναι η φύση του ανθρώπου; Τί σημαίνει να είμαστε άνθρωποι; Τί μας κινεί; Τί  καθορίζει τη συμπεριφορά μας;

2.  Τί είναι η προσωπικότητα και πώς αναπτύσσεται;

3.  Πώς δημιουργούνται οι διαταραχές στην ανάπτυξη της προσωπικότητας; Τι είναι η ψυχική υγεία και η ψυχοπαθολογία;

4.  Πώς μπορούμε να παρέμβουμε ψυχοθεραπευτικά για να υποστηρίξουμε τους ανθρώπους προκειμένου  να θεραπεύσουν τις διαταραχές στην ψυχική τους υγεία;

5.  Πώς μπορούμε να παρέμβουμε στο επίπεδο των κοινωνικών θεσμών για να συμβάλουμε στη βελτίωση της ποιότητας της συλλογικής ζωής;

Οι απαντήσεις στα εν λόγω ερωτήματα έχουν τεράστια σημασία για το ψυχοθεραπευτικό έργο.

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες έχει επέλθει μια σύγκλιση ορισμένων Προσεγγίσεων σε ότι αφορά τα εκπαιδευτικά κριτήρια που απαιτούνται για να λαμβάνει κανείς τον τίτλο του ψυχοθεραπευτή. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει κάτι λιγότερο από 2000 ώρες σε διάφορους τομείς: προσωπική και ομαδική ψυχοθεραπεία, ατομική και ομαδική εποπτεία, σεμινάρια μεθοδολογίας, κλινική πρακτική, εργασίες, κ.ά. H εκπαίδευση διαρκεί κατά μέσο όρο εφτά χρόνια για να συμπληρωθούν όλα τα εκπαιδευτικά κριτήρια. Κατά συνέπεια, προκειμένου να αναγνωρίζεται κανείς ως ψυχοθεραπευτής   μιας ορισμένης προσέγγισης, χρειάζεται να έχει ολοκληρώσει την αντίστοιχη εκπαίδευση σε κάποιο αναγνωρισμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα. 

Στην Ελλάδα καθώς και σε ορισμένες άλλες χώρες δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο που να κατοχυρώνει την επαγγελματική ιδιότητα του ψυχοθεραπευτή με αποτέλεσμα όποιος θέλει να μπορεί να δηλώνει ψυχοθεραπευτής χωρίς να ελέγχεται από κάποια Αρχή.

Με βάση τα παραπάνω χρειάζεται ο θεραπευτής που θα επιλέξουμε να είναι εκπαιδευμένος σε μία τουλάχιστον προσέγγιση και να διαθέτει το αντίστοιχο δίπλωμα. Πώς θα μάθει κανείς αυτές τις πληροφορίες; Ο Serge Ginger προτείνει: «Ο πιο απλός τρόπος είναι να τον ρωτήσετε. Εάν διστάσει να απαντήσει για οποιοδήποτε λόγο, προσέξτε! Στην πραγματικότητα, ένας καλός θεραπευτής που έχει προετοιμαστεί επαρκώς πρέπει να νιώθει υπερήφανος για την Προσέγγισή του και να μην έχει τίποτα να κρύψει» (2007:170).

Ένας τρόπος για την εύρεση θεραπευτή είναι να προσφύγει κανείς στις ιστοσελίδες των διαφόρων συλλόγων ψυχοθεραπευτών π.χ. Ελληνική Εταιρεία Ψυχοθεραπείας Gestalt (Γκεστάλτ), Εθνική Εταιρεία Ψυχοθεραπείας Ελλάδος. Εκεί δημοσιεύονται λίστες μελών θεραπευτών που είναι πιστοποιημένοι. Μια άλλη δυνατότητα είναι να απευθυνθείτε σε Κέντρα που εκπαιδεύουν ψυχοθεραπευτές. Συνήθως, διαθέτουν λίστες θεραπευτών με τους οποίους συνεργάζονται  και μπορούν να σας παραπέμψουν.

Μια προτεινόμενη πρακτική είναι να πραγματοποιήσετε συναντήσεις με δύο-τρεις θεραπευτές, ώστε να έχετε συγκεκριμένες εμπειρίες. Έχει ιδιαίτερη σημασία να νιώσετε ασφάλεια. Να έχετε την ευκαιρία να αξιολογήσετε αν μπορείτε να δουλέψετε με τον άνθρωπο που συναντάτε και αν έχει την απαιτούμενη  ειδίκευση στα θέματα   που αντιμετωπίζετε. Κάποιοι θεραπευτές προτείνουν έναν μικρό αρχικό κύκλο συναντήσεων, π.χ. τριών με πέντε συνεδριών. Σε αυτές τις συναντήσεις μπορεί να έχετε τόσο εσείς όσο και ο θεραπευτής την εμπειρία μιας αμοιβαίας αρχικής γνωριμίας. Με βάση αυτήν την εμπειρία μπορείτε να εκτιμήσετε αν ο συγκεκριμένος θεραπευτής σας ταιριάζει, αν αισθάνεστε την απαιτούμενη για εσάς αρχική άνεση και εμπιστοσύνη προκειμένου να συνεχίσετε σε μία σχέση και συνεργασία που προϋποθέτει υψηλότερα επίπεδα δέσμευσης. Εάν και πάλι δεν είστε σίγουροι, μπορείτε να προτείνεται εσείς ένα βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα συνεδριών, π.χ. έναν κύκλο δέκα συναντήσεων.

Για τον θεραπευτή που συναντάτε πιθανόν να έχετε καλές συστάσεις, ωστόσο προσπαθήστε να εστιάσετε στη δική σας εμπειρία μαζί του ως το βασικό κριτήριο της επιλογής σας.

 

Ginger, S. (2007). Gestalt Therapy, The Art of Contact. London, Karnac Books

 

 

© Κωνσταντίνος Κώστας, Φεβρουάριος 2020 /Αύγουστος 2013